Toenemende belasting- en premiedruk

De belasting- en premiedruk neemt de laatste jaren toe. In 2015 kwam de belasting- en premiedruk uit op 37,8% van het bbp. Niet eerder deze eeuw was de lastendruk zo hoog, maar het is nog altijd lager dan het niveau van midden jaren negentig, en minder dan het gemiddelde van de EU.
De belasting- en premiedruk is de totale opbrengst van belastingen en sociale premies uitgedrukt als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Bij de sociale premies gaat het om premies wettelijke sociale verzekering. Hieronder worden ook de premies voor de verplichte basiszorgverzekering gerekend, maar niet die voor de aanvullende (vrijwillige) verzekeringen. Met de aantrekkende economie stegen de totale belasting- en premieopbrengsten van de overheid in 2015 naar € 255,8 miljard. Als percentage van het bbp nam de belasting- en premiedruk in 2015 voor het vierde opeenvolgende jaar toe en ligt nu ruim twee procentpunt hoger dan in 2009. In dat jaar was de lastendruk op het laagste punt (35,6%) in de periode 1995-2015. Midden jaren negentig van de vorige eeuw bedroeg de lasten- en premiedruk echter nog ruim 38%. Aan het begin van deze eeuw nam de belasting- en premiedruk af, onder andere door de herziening van het belastingstelsel in 2001.
De stijging van de lastendruk sinds 2009 is voor ruim een kwart toe te schrijven aan hogere inkomsten uit de loon- en inkomstenbelasting (inclusief premies volksverzekeringen). Hieraan ligt een combinatie van factoren ten grondslag: verhoging tarief eerste belastingschijf, aangepaste grenzen van belastingschijven en de invoering van de inkomensafhankelijke algemene heffingskorting. Ondanks nauwelijks gewijzigde tarieven stuwden hogere inkomsten uit de vennootschapsbelasting de belasting- en premiedruk met 0,5 procentpunt. In 2009 namen de inkomsten uit vennootschapsbelasting door teruglopende winsten en de mogelijkheid voor bedrijven om verliezen te verrekenen sterk af. In de jaren daarna namen deze inkomsten juist sterk toe ten opzichte van de economische groei. Ook de stijging van de premies voor de Zorgverzekeringswet werkte door in de belasting- en premiedruk. Dit zorgde voor een toename van 0,4 procentpunt. Door verhoging van de tarieven droegen ook de assurantiebelasting en de btw bij aan de stijging van de belasting- en premiedruk. Ten slotte zorgde de nieuw ingevoerde bankenbelasting en verhuurdersheffing samen voor een extra belasting- en premiedruk van 0,3 procentpunt. Andere beleidsmaatregelen zorgden daarentegen voor een daling, zoals de verlaging van de overdrachtsbelasting voor woningen van 6% naar 2%.
In vergelijking met de rest van de EU is de belasting- en premiedruk in Nederland niet erg hoog. Het gemiddelde voor de gehele EU bedraagt 39,8% (2015). Met uitzondering van Groot-Brittannië is de belasting- en premiedruk in de meeste omringende landen aanmerkelijk hoger. Met name in de Scandinavische landen, België en Frankrijk is de belasting- en premiedruk bovengemiddeld.
Bron: CBS 22-11-2016